Marks21 – organizirani odozdo protiv onih odozgo

Početkom sljedećeg mjeseca Srbiju očekuju redovni predsjednički izbori nakon kojih će na tu funkciju biti imenovana nova osoba, s obzirom na to da se dosadašnji predsjednik i osnivač Srpske napredne stranke Tomislav Nikolić neće kandidirati.

Uvidjevši sve slabiju popularnost svoje vlade, premijer Aleksandar Vučić odlučio je samog sebe kandidirati na predsjedničkim izborima, opravdano smatrajući da među naprednjačkim kadrovima nema nekoga tko bi na izborima imao ulogu ozbiljnijeg favorita.

Nakon kratkotrajne sapunice povezane uz nagovaranje Tomislava Nikolića na odustajanje od nezavisne kandidature, Vučić je punom snagom zakoračio u kampanju. Unutar već uspostavljene uske režimske kontrole nad velikom većinom medija, Vučić se u svojoj kampanji služi poprilično maštovitim formama.

Do sada su izbačena dva spota. Prvi predstavlja zaključak spomenutog nesporazuma s Tomislavom Nikolićem, starim partijskim suradnikom iz vremena Srpske radikalne stranke. Spot prikazuje Vučića kao jednog od putnika u avionu čija dva pilota avion (koji simbolizira Srbiju) pokušavaju voditi u suprotnim pravcima, što uzrokuje teške turbulencije. Na kraju, Vučić poziva na sveopće jedinstvo naroda i mir između dva pilota (predsjednika i premijera) i time manje-više legitimira svoju poziciju kao apsolutnog gospodara bez obzira na to koju će funkciju obavljati.

Prošlog tjedna zavrtio se i drugi spot. U njemu, Vučić drugi put silazi među narod. S čašom piva sjedi za kafanskim šankom i okupljenim “birtijašima” tumači koliko je Srbija “napredovala” pod njegovom vlašću, što njih izuzetno frustrira, implicirajući valjda tako da Vučić narodu želi bolje od onoga što narod želi sam sebi. Vučić drži predavanje o “otvaranju novih 130.000 radnih mesta”, izgradnji silnih cesta i puteva, gradnji škola, bolnica i ambulanti, “spašavanju” smederevske Željezare itd.

Na spot je ubrzo reagirala ljevičarska organizacija Marks21, napravivši viralnu montažu u kojoj jednu za drugom pobija Vučićeve tvrdnje o srpskom napretku. Studentica sociologije i aktivistkinja Marks21 Anja Ilić objašnjava:

“S obzirom na medijsku svepokrivenost koju Vučić ostvaruje – i tek će, kada uz internet kampanju otpočne i televizijska – smatrali smo nužnim da doprinesemo raskrinkavanju laži o ekonomskom i opštedruštvenom prosperitetu Srbije, budući da je potrebno prokopati kroz more medijskih hvalospeva upućenih SNS-ovskoj vladi. U Vučićevom promo-spotu se, naravno, ne spominje pozadina brojki koje bi trebalo da izazovu oduševljenje što preduzimljivošću, što navodnom socijalnom orijentacijom vlasti. Tako iza impozantnog pada stope nezaposlenosti stoji činjenica da se zaposlenim smatraju i oni koji su u sedmici posmatranja radili svega jedan sat – a i metodologija je višestruko menjana u poslednjih desetak godina, pa je apsurdno praviti poređenja.” Kako navodi, pravi učinci ekonomskih politika u posljednjih nekoliko desetljeća također su prešućeni:

“Ne spominju se silni negativni efekti bezbrojnih privatizacija – to koliko je radnika i radnica Železara Smederevo nekada zapošljavala, ili kako je Fijat u Kragujevcu mogao da otpusti čitavu treću smenu radnika i radnica kada je procenio da ne ostvaruje zacrtane profite. Ne pominju se ogromne subvencije koje država daje stranim investitorima, a koji u Srbiju dolaze upravo jer su im odrešene ruke da eksploatišu radništvo, lišeno adekvatne zaštite države.”

Problematično je što ni drugi kandidati na predsjedničkim izborima ne garantiraju temeljito drukčiju političku putanju.

“Opozicioni kandidati su u nedavnoj prošlosti na jedan ili drugi način učestvovali u najvišim organima vlasti. Premda su opravdano kritični spram aktuelne vlasti, nije jasno na koji način nameravaju da ostvare drukčiju politiku. Primera radi, Vuk Jeremić, koji je promptno pokrenuo intenzivnu kampanju, u svom programu dobrim delom zbira kritike SNS-ovske vlade, a zatim, često se pozivajući na svoje diplomatsko iskustvo (bio je predsednik Generalne skupštine UN 2012–2013), kaže da će on činiti drugačije – ali u istom neoliberalnom ključu koji temeljno ograničava 'drugačijost' alternativnih politika. Stvarno alternativna politika podrazumeva raskid s politikom poslušništva neoliberalizmu. Na to upućujemo u montaži Vučićevog promo-spota.”

Govoreći o alternativnim platformama koje bi mogle ponuditi jasnu artikulaciju drugačijih politika, iz Marks21 navode: “Naša organizacija nastoji izgraditi što relevantnije medijske kanale, prostore za političke diskusije, aktivističke inicijative i druge strukture koje bi što većem broju ljudi omogućile učešće u javnom političkom životu na ravnopravnoj bazi. Otvoreno se deklarišemo kao socijalistička organizacija, pod čime podrazumevamo zalaganje za radničku kontrolu, antiimperijalizam, borbu za oslobođenje i ravnopravnost žena, pripadnika i pripadnica LGBTQ+ zajednice, te borbu protiv bilo kakvog oblika etničkog ugnjetavanja, što u Srbiji danas naročito podrazumeva borbu protiv diskriminacije Roma i Romkinja, kao i borbu za pravo Albanaca i Albanki na Kosovu na samoopredeljenje.”

Danas se mnoge progresivne grupe u Srbiji okupljaju na protestima Inicijative “Ne davimo Beograd”, na čije postojanje Marks21 ukazuje na kraju svoje montaže i poručuje: “Socijalizam se može graditi samo demokratski, organizovanjem odozdo.”

Spot inicijative Marks21 možete pogledati ovdje